Eklem Bacaklılar Türleri ve Özellikleri
12 Temmuz 2024

Eklem Bacaklılar Türleri ve Özellikleri

Eklem Bacaklılar

Eklem bacaklılar, omurgasız hayvanlar grubunda yer alır ve "eklemli ayaklılar" anlamına gelir. Vücutları baş, göğüs ve karın olmak üzere üç bölümden oluşur. Her bölge, çeşitli sayıda segmentlerden yani parçalardan meydana gelir. Vücudun her bir parçası esnek bir deriyle birbirine bağlıdır. Vücut yüzeyi, sert bir madde olan kitinden oluşan bir dış iskeletle örtülüdür. Bu kitin dış iskelet, eklem bacaklıların büyümesi sırasında zaman zaman yenilenir. Bacakları, kanatları, duyargaları ve ağız parçaları gibi hareket edebilen çıkıntılar daima eklemli parçalardan meydana gelir. Sindirim sistemi ön, orta ve arka bağırsak olmak üzere üç bölümden oluşur ve bu bölümler çeşitli kalınlıklardaki kısımlardan meydana gelir. Kan dolaşımı açıktır; kan, oksijen taşımayıp, besin maddeleri, artık maddeler ve hormonları taşır. Dolaşım sistemi, sırtında bir yürek ve ana damardan oluşur. Bazı türlerde sırt damarından kollara çıkar. Sinir sistemi, birbirine bağlantılı bulunan boğumlardan ibarettir. Ayrı eşeylidirler.

Eklem bacaklılar karada, havada ve suda yaşarlar. İnce derililer vücut yüzeyi ile, sudakiler solungaçla, karadakiler ise trake sistemi ile solunum yapar. Bu hayvanların yaklaşık yedi yüz bir milyon kadar türü bulunur.

Eklem Bacaklıların Çeşitliliği ve Adaptasyonu

Eklem bacaklılar, omurgasızlar aleminde en kalabalık grubu oluşturur. Karada ve suda bir milyon kadar eklem bacaklı türüne rastlanmıştır. Yunan kökenli olan bu hayvan grubunun başlıca üyeleri dört bölümden oluşur. Eski çağlardan beri yeryüzünün her tarafında farklı ortamlara uyum sağlamışlardır. Eklem bacaklılar, toprak ve bitkiler altına gizlenerek yaşamlarını sürdürebilirler, bu da kendilerini korumada önemli bir etkendir. Ayrıca çoğalmaları oldukça hızlıdır. Uçma yetenekleri ve gelişmiş duyu organları, düşmanlardan korunmalarına yardımcı olur.

Eklem bacaklılar birçok bitkinin tozlaşmasına yardımcı olarak bitkilerin sürekliliğini sağlar. Bazı eklem bacaklılar, organik maddeleri ayrıştırarak toprağın verimini artırır. Ancak denizde yaşayan bazı türler, pek çok bulaşıcı hastalığın mikrobunu taşıdıkları için diğer canlıların sağlığı açısından büyük bir tehlike oluşturur.

Eklem Bacaklı Hayvan Grupları
  • Örümcekler (Örümcek, akrep, kene)
  • Çok ayaklılar (Kırkayak, çiyan)
  • Kabuklular (Istakoz, karides, yengeç)
  • Böcekler (Arı, kelebek, sinek, çekirge, karasinek, sivrisinek, bit, pire, tahta kurusu, hamam böceği)

Eklem Bacaklıların Özellikleri
  • Vücutlarının dışında sert ve dayanıklı bir dış iskelet bulunur; bu iskelet vücutlarına diklik verir ve destek sağlar.
  • Vücutlarındaki halkalar ve deri kıvrımları birbirine eklenmiştir; bu yapıya dış iskelet denir.
  • Yumurta ile çoğalırlar.
  • Böcek grubundan olan eklem bacaklılar başkalaşım geçirirler.
  • Yumurtalardan çıkan kurtçuğa larva denir.
  • Larvanın ergin hale gelene kadar geçirdiği uyku dönemine pupa denir.
  • Pupa dönemini karasinek kabuk içinde, ipek böceği ise kendi salgıladığı ipekten yaptığı koza içinde geçirir.

Böcek (Palinurus vulgaris)

Renkleri kırmızı ya da kahverengi arasında değişir. Vücutlarının üzerinde koyu renkler vardır. Akdeniz ve Ege Denizinde kayalıkların üzerinde, çatlak ve yarıkların içinde derinliklerde yaşarlar. Ayaklarının ucunda belirgin görünen kıskaçlar yoktur. Kıskaçları ve antenlerinin arasında uzantılar vardır. Gövdelerinin çeşitli yerlerinde keskin dikenler bulunur ve antenleri oldukça kalındır ve vücutlarından daha uzundur. Denize dalış sırasında uzun antenlerinden fark edilirler. Bu erişkin böcekler 8 kiloya kadar çıkabilir. Gece olunca kabuklular ve salyangozları yiyerek beslenirler.

Istakoz (Homarus gammarus)

Bu hayvanların renkleri turuncu zemin üzerinde siyah ve mavi karışımı bir renktedir. Antenlerinin rengi soluk turuncudur. Kayalıklarda, çatlak ve yarıkların içinde derin sularda yaşarlar. Dört antenleri vardır. Uzun olanlar gözünün hemen yanından başlar ve içte kalanlar kısadır.

Yengeç (Pilumnus)

Renkleri kızıl kahverengi arasında değişir. Ayaklarında beyaz ve eflatun bantlar bulunur. Sığ ve derin sularda, sert kayalık, moloz ve taşlık bölgelerde görülür. Vücutları sert kıllarla kaplıdır ve enine 30 mm kadar geniştir. En öndeki ayakları birbirine eşit değildir ve güçlü kıskaçları bulunur. Derisinde renk değişimine yarayan pigmentleri içeren kromofor bulunur. Küçük omurgasızlar ve mikroorganizmalar ile beslenirler.

Karides

Vücutları yarı saydam ve et rengindedir. Sırtlarında beyaz, kırmızı çizgiler vardır. 10 metreden 400 metreye kadar derinliklerde, fazla ışık almayan, su hareketi fazla olmayan kumlu, çakıllı ve taşlıklarda yaşarlar. Uzun ve ince olan, gözünün üstündeki çıkıntı vücut uzunluğuna yakındır. Bu hayvanların 3, 4 ve 5 çift ayakları ile antenleri vardır. Antenleri oldukça uzundur. Bu özellikleri ve renkleri diğer karideslerden ayrılırlar. Özellikle yeni çürümeye başlayan organik maddelerle beslenirler.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

soru

Cihan Banu

12 Temmuz 2024 Cuma

Eklem bacaklıların dış iskeletleri gerçekten kitinden mi oluşuyor? Bu kitin dış iskeletin zaman zaman yenilendiği doğru mu?

Cevap yaz
1. Cevap
cevap

Admin

Evet Cihan Banu, eklem bacaklıların dış iskeletleri gerçekten kitinden oluşuyor. Kitin, sert ve dayanıklı bir madde olup, bu canlıların vücutlarına yapısal destek sağlar. Ayrıca dış iskeletin periyodik olarak yenilendiği doğrudur. Bu süreçe "molting" veya "ekdizis" denir ve eklem bacaklılar büyüdükçe eski dış iskeletlerini atarak yenisini oluştururlar. Bu sayede büyümeyi ve gelişmeyi sürdürürler.

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Haber Bülteni

Güncel

Kaç Çeşit Eklem Vardır?

Kaç Çeşit Eklem Vardır?

Güncel

Eklem Ağrılarına Ne İyi Gelir?

Eklem Ağrılarına Ne İyi Gelir?